DE WEG VAN EEN DIY-RECEPT TOT KWALITEITSVOL COSMETICAPRODUCT

DEFINIËRING van BEHOEFTE

Aan de basis van een nieuw te ontwikkelen product ligt een welomschreven productidee welk meestal gedefiniëerd wordt in termen van een behoefte of een doel die het moet beantwoorden.
Een goede omschrijving in termen van de functie die het product moet vervullen, vormt het fundament van jouw eigen formulering. Om die reden vraagt het ook alle aandacht.
Grosso modo worden 3 soorten functies onderscheiden waaraan telkens verschillende soorten ingrediënten(lijsten) beantwoorden. Een geslaagd product vraagt een zo volledig mogelijke invulling van deze 3 functies in termen van opmaken van deze ingrediëntenlijsten.

* Met de primaire gebruiksfunctie van een persoonsverzorgingsproduct belanden we bij de functionele ingrediënten. Afhankelijk van wat het product in hoofdzaak moet doen op de huid – rinse off vs. leave on – kiezen we voor resp. gebruik van tensides of emulgatoren als noodzakelijke ingrediënten in onze formulering. De keuze voor de ene of de andere oppervlakte-actieve  stof vraagt een gedegen kennis van de werking op de huid  (bevochtigend, oplossend, schuimvormend, of emulgerend) van die emulgator of tenside, alvorens deze te integreren in een formulering. In deze fase komt het er op aan los te komen van commerciële merknamen van grondstoffen en in de productfiches van grondstoffenleveranciers te speuren naar allerhande technische info omtrent het gedrag van een ingrediënt in een formule en hoe dit ingrediënt precies werkt op de huid.
* Ondergeschikt aan de primaire gebruiksfunctie, is de secundaire functie van een product waarbij we vooral oog hebben voor de structurele en ondersteunende eigenschappen van een product. Voormelde brengt ons tot een lijst van structurele en ondersteunende ingrediënten die vooral bestaat uit grondstoffen die van invloed zijn op de vorm (fysische eigenschappen van een product); denk maar aan de viscositeit en de indringbaarheid van het product. De ontwikkeling van b.v. een solid product maakt een selectie van watervrije ingrediënten noodzakelijk.

* De tertiaire functie van een product brengt ons tot de sensorische eigenschappen van een product en moet leiden tot een lijst van ingrediënten die van invloed zijn op de geur, de kleur, de smaak en het huidgevoel van het product. Hoewel het zogezegde extra’s zijn, zijn ze van wezenlijk belang in de marketing van een product.
Marktonderzoek en consumentenanalyse liggen mee aan de basis van de definiëring van een productidee welk resulteert in een functioneel lastenboek met bijhorende ingrediëntenlijsten alsook ‘black-lists’ ingegeven door de cosmeticawetgeving en/of lastenboeken. Niet zelden worden ook lijsten van verboden ingrediënten gemaakt op bedrijfsniveau omwille van bewuste keuze voor Bio, Vegan, Halal, ….
De ontwikkeling van een nieuwe formulering staat of valt met de nauwkeurige invulling van deze 3 functies en de oplijsting van gewenste en ongewenste grondstoffen. Met deze invulling, zet de formulator zijn eerste stappen in de grondstoffenwereld en de toegang daartoe. Een ingrediënt voor een DIY-formule, voldoet niet noodzakelijk aan de kwaliteitsvoorwaarden om dit recept te pimpen naar een kwaliteitsvolle professionele formulering die voldoet aan de eisen die door de markt gesteld worden.
In module 1 van het Natuurcosmetica Jaartraject zet de cursist-deelnemer zijn eerste stappen in de grondstoffenwereld. Achtereenvolgend wordt stilgestaan bij aqua – in zijn vele gedaanten – als belangrijk ingrediënt, oliën & vetten, emulgatoren, tensides, gelvormers, kleien, conserveermiddelen, … én geur (parfum) – wellicht voor veel consumenten het belangrijkste ingrediënt.

VERTALING van BEHOEFTE in PRE-FORMULERING

Na de definiëring van het productidee, gaat de formulator aan de slag om een pre-formulering op te maken.
Dit is een bijzonder cruciale stap in de ontwikkeling van een product, vooral als je los wil komen van bestaande recepten waarin je bepaalde ingrediënten wil vervangen of schrappen omdat het b.v. niet toegelaten is in natuurcosmetica of omdat je zelf gemaakte extracten (b.v. goudsbloemolie) wil integreren in uw formulering.
Het opstellen van een pre-formulering met zelf gekozen ingrediënten vraagt een stevige kennis van fysico-chemische eigenschappen van de geselecteerde grondstoffen, alsook de aggregatietoestand van een stof (gasvormig, vast, vloeibaar), de oplosbaarheid, de temperatuur-gevoeligheid van ingrediënten; de gewenste levensduur en stabiliteit, de viscositeit en pH van het beoogde eindproduct.
Vragen die hierbij door het hoofd flitsen, zijn o.a.:

• Kan ik mijn eigen geprepareerde goudsbloemolie integreren in een professionele formulering van goudsbloemzalf?
• Wat vertellen het verzepingsgetal, het joodgetal en het estergetal mij over de kwaliteit van een plantaardige olie en meer nog de toepassing van die olie in natuurcosmetica?
• Waarom wordt in een formulering gebruik gemaakt van ‘hydrogenated oil’?
• Welke tensioactieve stof kies ik in functie van de vereiste HLB van mijn product en hoe kan ik complexen van emulgatoren/tensides vervangen door eenvoudige emulgator/stabilisator door middel van HLB-calculatie en berekening van het AD%
• Wat is de functie en de rol van bewaarstoffen en anti-oxidantia? Hoe weet ik dat mijn bewaarstof effectief werkt (lees: kiemen afbreekt) in mijn product en hoe kan ik dit zelf testen en wat moet verplicht aangetoond worden via challengetest?
• Is de ene plantaardige olie vervangbaar door de andere en wat is de invloed op de keuze van de emulgator?
• Mijn recept vermeldt het gebruik van een vetalcohol (b.v. tegomuls) als emulgator. Kan ik die zomaar vervangen door een emulgator op basis van een suiker (b.v. sucrose ester)?

De uiteindelijke selectie voor het ene of het andere ingrediënt wordt bovendien stevig beïnvloed door marktonderzoek en consumentenanalyse welke aan de basis liggen van het zogenaamde ‘functionele lastenboek’. Voordat er een product ontwikkeld wordt, komt er dus ook heel wat marketing om de hoek kijken, om niet te spreken van over tal van chemische en fysische aspecten van water, vetten, geuren en andere toevoegingen of hulpmiddelen.
Module 2 van het NatuurPlus Jaartraject Natuurcosmetica staat volledig in het teken van ‘hoe gedraagt een ingrediënt zich in een formulering? Wat is de invloed ervan op de vorm, de werking en de stabiliteit van de totale formulering? Hier zet Je jouw eerste cruciale stappen in de formuleringstechnologie.

De REALISATIE van het product

Eens er een pre-formulering op tafel ligt, kunnen we beginnen met de uiteindelijke realisatie van het product. In functie van het soort bereiding, de beoogde viscositeit en de gewenste ‘fijnheid’ (homogeniteit) kies je voor een bepaalde roer/meng-techniek – magnetisch roeren, mixen vs. homogeniseren – waarbij de procesflow in kaart gebracht wordt en desgewenst bijgestuurd. Niet elk verzorgingsproduct vraagt immers een homogenisatie; maar voor een fijne micro-emulsie is een rotor noodzakelijk om de vetpartikels zo fijn mogelijk te verdelen in de emulsie.
Het is aangewezen verschillende versies te maken van een formulering waarin telkens variaties gemaakt worden van éénzelfde formulering met wisselende percentages van bepaalde oliën, emulgatoren, geuren, enz. en een wisselende methode (procesflow).
Eerder genoemd jaartraject is opgebouwd uit een theoretisch gedeelte en een praktisch gedeelte. Tijdens de praktijklessen wordt elke bereiding en elke stap uitvoerig beschreven in een praktijkverslag die door de cursisten zelf wordt bijgehouden. Hierdoor kunnen testloten nadien uitgebreid vergeleken én gevalideerd worden.

VALIDERING van het product

Tenslotte worden één of meerdere testloten gevalideerd. Idealiter gebeurt dit via triangeltesten waarbij de sensorische eigenschappen van een product getest worden door een gebruikersgroep.
Daarnaast is er uiteraard de opvolging van de microbiologie en de noodzakelijke challengetesten waarbij de werkzaamheid van de gebruikte conserveermiddelen getest worden. Ook de terugkoppeling met het functioneel lastenboek inclusief de marketing en consumentenanalyse zijn niet te verwaarlozen onderdelen bij de validering van het product. Niet elk goed werkzaam ingrediënt is immers toegelaten in gecertficeerde natuurcosmetica of Vegan persoonsverzorgingsproducten.

Veiligheidsbeoordeling, PIF & CPNP-notificatie

Na doorloop van de productcyclus en bij positieve validering, volgt de notificatie in de Europese CPNP- databank. Een correct etiket in INCI-taal met vermelding van de allergenen moet hierbij mee opgeladen worden in de applicatie.
Op zich niet zo moeilijk, maar hoe bereken ik zelf de veilige toe te voegen dosis essentiële oliën, rekening houdende met de chemische samenstelling van het ‘parfum’ en de aanwezige allergenen?
Kan ik mijn allergenen zelf berekenen zodat deze op het etiket opgenomen worden? En wanneer is er sprake van een natuurlijk of synthetisch parfum en wat zijn de criteria voor gebruik in natuurcosmetica?
Deze allergenendeclaratie vraagt een voorafgaandelijke veiligheidsbeoordeling met berekening van de MOS (Marge Of Safety) op basis van alle noodzakelijke elementen die verzameld worden in een PIF (Product Information File).
De opmaak en de vervollediging van het cosmeticadossier (PIF) moet niet noodzakelijk uit handen gegeven te worden – integendeel!. Een universitair diploma farmacie of scheikunde op zak hebben, is geen must om toch een wezenlijke rol te spelen in het administratieve luik van productontwikkeling. Aan de hand van een goed sjabloon en met de nodige dicipline, is elke normaal begaafd persoon in staat om de samenstelling, de procesflow, de verpakking, de stabiliteit en de gebruikswijze te omschrijven en hiervoor de nodige documenten (Analyses, productfiches, SDS) te verzamelen te behoeve van de veiligheidsbeoordelaar.
Ook dit administratief luik vormt een onderdeel in het jaartraject (module 3): iedere cursist maakt een PIF (cosmeticadossier) voor een zelf gekozen product die ontwikkeld wordt. Via tussentijdse evaluatie en bijsturing, evolueert een sjabloon naar een ‘rijk’ gestoffeerd cosmeticadossier en CPNP notificatie. Indien wenselijk wordt dit aangevuld met veiligheidsbeoordeling zodat product klaar is om in de markt te zetten.
Aan de slag? Info & Inschrijven voor het Natuurcosmetica Jaartraject kan hier.
Of wil je meer info? Reserveer dan een vrijblijvend informatiemoment via info@natuurplus.be